Từ bước tuyển dụng nhân sự phù hợp cho đến khi ta đạt được mục tiêu đã đề ra, văn hóa của tổ chức luôn đóng một vai trò then chốt. Tuy nhiên, không có hình mẫu chung nào là phù hợp cho tất cả. Văn hóa doanh nghiệp của tổ chức bạn là duy nhất và đặt nền tảng cho danh tính doanh nghiệp.

Theo Harvard Business Review, "văn hóa tuyệt vời phải duy trì sự thống nhất trong tầm nhìn, mục đích và mục tiêu của tổ chức".

Do đó, nơi làm việc cần linh hoạt về mặt văn hóa và không ngừng cải tiến. Nhà lãnh đạo cần nhắm đến và thúc đẩy sao cho nền văn hóa công sở (hay thường là sự kết hợp giữa các nền văn hóa) trở nên sáng tạo cũng như hiệu quả nhất cho doanh nghiệp mình. Vì vậy, nhà lãnh đạo phải nắm rõ nhiều loại hình văn hóa của tổ chức, cũng như ưu và nhược điểm của từng loại.

Tìm hiểu cách các nhà lãnh đạo nhân sự toàn cầu xây dựng văn hóa công ty

Tải xuống 6 bí quyết này của chuyên gia để khám phá mối liên hệ giữa sự gắn bó của nhân viên và văn hóa công ty.

Vì sao cần nuôi dưỡng văn hóa tích cực nơi công sở?

Vì sao cần nuôi dưỡng văn hóa tích cực nơi công sở?

Theo báo cáo vào năm 2020 của SHRM (Cộng đồng Quản lý Nguồn nhân lực, Society for Human Resource Management) ở Hoa Kỳ, môi trường công sở độc hại đang khiến các doanh nghiệp thiệt hại hàng tỷ đô la. Gần một nửa số nhân viên tham gia khảo sát trên cho biết họ từng nghĩ đến chuyện rời khỏi công ty hiện tại vì gặp vấn đề với văn hóa công ty. Trong 5 năm trở lại đây, cứ 5 người thì có 1 người nghỉ việc với chính lý do vừa đề cập.

Các nhà quản lý cũng nhận thức được giá trị của môi trường làm việc phù hợp. Theo Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (National Bureau of Economic Research), 9/10 giám đốc cấp cao cho rằng giá trị của tổ chức họ sẽ tăng lên khi văn hóa doanh nghiệp (và trải nghiệm tổng thể của nhân viên) cải thiện. So sánh số liệu này với chỉ 16% lãnh đạo xem công ty mình là đã có văn hóa phù hợp.

Ý tưởng về văn hóa của tổ chức bắt nguồn từ đâu?

Ý tưởng về văn hóa của tổ chức bắt nguồn từ đâu?

Elliott Jaques - nhà phân tâm học kiêm cố vấn quản lý người Canada - được biết đến nhiều nhất là người đưa ra khái niệm về các loại hình văn hóa của tổ chức trong cuốn sách The Changing Culture of a Factory (Nền văn hóa nhà máy đang thay đổi) xuất bản vào năm 1951 của mình. Nhưng phải đến 30 năm sau, ý tưởng này mới được đón nhận rộng rãi.

Kể từ đó, khái niệm về các loại hình văn hóa của tổ chức phát triển theo nhiều cách khác nhau khi những học giả, tác giả cũng như chuyên gia tâm lý tạo ra hạng mục của riêng họ theo nghiên cứu và trải nghiệm cá nhân. Nhờ những kiến thức đúc kết từ đó, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có được một số cách hiệu quả để tham gia, đánh giá và phát triển nền văn hóa của chính doanh nghiệp mình.

Có những loại hình văn hóa của tổ chức nào?

Có những loại hình văn hóa của tổ chức nào?

Có vô số loại hình văn hóa doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo định nghĩa của Kim Cameron và Robert Quinn từ Đại học Michigan, 4 phong cách sau đây là phổ biến nhất: Gia đình, Sáng tạo, Phân cấp và Thị trường. Theo lý thuyết này, mỗi tổ chức có cách kết hợp văn hóa riêng.

Văn hóa Gia đình

Văn hóa Gia đình

Mang đặc điểm của nhiều doanh nghiệp nhỏ, công ty khởi nghiệp và tổ chức theo mô hình gia đình, văn hóa Gia đình tập trung vào bên trong. Loại hình văn hóa này bồi dưỡng cho nhân viên, chú trọng vào hoạt động giao tiếp, cộng tác cũng như mối quan hệ giữa các cá nhân. Theo đó, nền văn hóa nói trên hướng đến mục tiêu tạo ra một đại gia đình hòa thuận.

Ưu điểm của văn hóa Gia đình

Ưu điểm của văn hóa Gia đình

Bằng cách thay thế hệ thống phân cấp tổ chức truyền thống (nghiêng về cấu trúc theo chiều ngang), văn hóa Gia đình gỡ bỏ rào cản và xây dựng nên đội ngũ vững mạnh, khăng khít. Khi mối quan hệ định hướng nở rộ, mọi người chia sẻ kiến thức, còn nhà lãnh đạo sẵn sàng trưng cầu ý kiến đóng góp cũng như ý tưởng từ nhân viên. Mô hình này cũng dựa trên sự thay đổi, giống như tính linh hoạt của các công ty khởi nghiệp.

Mô hình gia đình là mô hình hạnh phúc. Khi cảm thấy hạnh phúc, gắn bó, được xem trọng, hỗ trợ cũng như tôn trọng, nhân viên có nhiều khả năng nỗ lực vượt bậc hơn, qua đó chính họ và doanh nghiệp sẽ đều hưởng lợi.

Đối với những công ty phụ thuộc vào hình thức làm việc từ xa hoặc có tỷ lệ nhân viên tuyến đầu/lưu động cao (như nhân viên bán hàng và nhân viên làm việc bên ngoài văn phòng khác), loại hình văn hóa của tổ chức nói trên sẽ vô cùng hiệu quả nhờ gắn kết đội nhóm và thúc đẩy mức độ trung thành.

Nhược điểm của văn hóa Gia đình

Nhược điểm của văn hóa Gia đình

Khi công ty trở nên lớn mạnh hơn, cấu trúc theo chiều ngang này có thể tạo ra những hạn chế vì thiếu đi cấp quản lý mạnh mẽ, quyết đoán cần thiết để định hướng rõ ràng và thúc đẩy doanh nghiệp phát triển. Nếu cố gắng làm bạn tốt với tất cả nhân viên, nhà lãnh đạo sẽ khó mà vận dụng thẩm quyền hoặc đưa ra quyết định ít được đón nhận.

Khi lấy tính cá nhân làm trọng tâm, xung đột về tính cách sẽ xảy ra vì không có hệ thống phân cấp vốn quan trọng trong quá trình ra quyết định. Mọi người có thể không biết vị trí của mình ở đâu. Môi trường làm việc thiếu vắng các quy tắc sẽ tạo điều kiện cho những hành vi không phù hợp (như phân biệt đối xử) diễn ra.

Bên cạnh đó, trong văn hóa Gia đình, mọi người có thể ngần ngại lên tiếng phản đối ý kiến của số đông.

Hãy luôn kết nối

Nhận tin tức và thông tin chi tiết mới nhất từ tuyến đầu.

Bằng cách gửi mẫu này, bạn đồng ý nhận các tài liệu truyền thông điện tử liên quan đến marketing từ Facebook, bao gồm tin tức, sự kiện, thông tin mới và email quảng cáo. Bạn có thể từ chối và hủy đăng ký nhận các email này bất cứ lúc nào. Bạn cũng xác nhận rằng mình đã đọc và đồng ý với các điều khoản về Quyền riêng tư của Workplace.

Văn hóa Sáng tạo

Văn hóa Sáng tạo

Đây là nền văn hóa vận hành dựa trên cảm giác phấn khích và phát triển nhờ phá vỡ hiện trạng. Thể hiện ở tinh thần sẵn sàng mạo hiểm, văn hóa Sáng tạo đề cao sự đổi mới và sáng kiến, cũng như tự tin khai thác làn sóng thay đổi. Với loại hình văn hóa này, công ty cũng thất bại nhanh và khẩn trương rút kinh nghiệm để thực hiện các thay đổi cần thiết trong lần tới. Ví dụ tiêu biểu về phong cách này chính là các công ty công nghệ: tinh thần kinh doanh, năng động và có tầm nhìn xa.

Ưu điểm của văn hóa Sáng tạo

Ưu điểm của văn hóa Sáng tạo

Loại hình văn hóa của tổ chức này đặt mục tiêu cao và thường đạt được những mục tiêu đó, cả về biên lợi nhuận lẫn mức độ gắn kết của nhân viên. Mô hình văn hóa Sáng tạo tưởng thưởng sự tự tin và tinh thần sáng tạo. Các tổ chức có văn hóa này luôn chào đón những người có ý tưởng sáng tạo, dù họ giữ vị trí nào trong công ty.

Đây còn là môi trường hỗ trợ cá nhân phát triển chuyên môn vì luôn đề cao chất lượng ý tưởng của từng nhân viên. Tương tự như văn hóa Gia đình, văn hóa Sáng tạo vô cùng linh hoạt nhưng lại tập trung vào bên ngoài và có cái nhìn tinh tường về tương lai. Nền văn hóa sáng tạo thường đặt ra các câu hỏi như: "Chúng ta có thể làm những gì mà người khác chưa làm hoặc không thể làm?"

Liên quan

Khám phá những thông tin mới nhất về khách hàng và đối tác trong phần Tin tức trên Workplace.

Tìm hiểu thêm
Nhược điểm của văn hóa Sáng tạo

Nhược điểm của văn hóa Sáng tạo

Vì mang cách tiếp cận theo hướng cá nhân nên văn hóa Sáng tạo có thể tạo ra sự cạnh tranh tại nơi làm việc. Phong cách này có thể đem đến động lực mạnh mẽ, nhưng cũng có nguy cơ gây ra căng thẳng và bất an quá độ cho nhân viên. Nguyên nhân là họ lo sợ đồng nghiệp sẽ vượt trội so với mình, dẫn đến danh tiếng và tài chính của họ bị ảnh hưởng nặng nề.

Tương tự, khi chấp nhận rủi ro cao, doanh nghiệp luôn phải đối mặt với nguy cơ thất bại. Qua đó, các cá nhân cũng như chính tổ chức có thể chịu nhiều tổn hại.

Văn hóa Thị trường

Văn hóa Thị trường

Đây là loại hình văn hóa của tổ chức quyết liệt nhất. Hãy sẵn sàng cho một nơi làm việc tập trung vào mục tiêu, thời hạn và nhu cầu đạt được kết quả. Tại đó, hiệu quả làm việc của nhân viên được giám sát chặt chẽ. Văn hóa Gia đình và Sáng tạo mang tính linh hoạt, còn văn hóa Thị trường cần sự ổn định thì mới vận hành được. Do đó, ta sẽ thường thấy loại văn hóa này ở các công ty lớn và lâu năm.

Văn hóa Thị trường cũng hướng ra bên ngoài, tập trung vào khách hàng và cách đánh bại đối thủ cạnh tranh. Trong văn hóa này, doanh nghiệp xem trọng danh tiếng và luôn muốn đi trước một bước.

Ưu điểm của văn hóa Thị trường

Ưu điểm của văn hóa Thị trường

Kết quả, kết quả và kết quả. Với trọng tâm là thành công cùng động lực thúc đẩy từ cấp lãnh đạo đầy tham vọng, đội nhóm thường đạt được mục tiêu, vượt xa kỳ vọng và góp phần tối đa hóa lợi nhuận.

Loại hình văn hóa của tổ chức này gắn kết các đội ngũ để giành thắng lớn, mang lại lợi ích cho khách hàng hoặc cổ đông. Bên cạnh đó, nhân viên cũng sẽ cảm thấy hài lòng trong môi trường làm việc nói trên. Vì tại đây, không những được hưởng chính sách đãi ngộ hào phóng, nhân viên còn có thể liên tục rèn giũa và phát triển chuyên môn của mình.

Nhược điểm của văn hóa Thị trường

Nhược điểm của văn hóa Thị trường

Tình trạng kiệt sức. Áp lực phải liên tục đạt được thành quả trong môi trường có tính cạnh tranh cao có thể tác động đáng kể đến sức khỏe thể chất và tinh thần của nhân viên, cũng như khả năng cộng tác của họ. Qua đó, năng suất và tinh thần làm việc sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến khía cạnh tài chính của tổ chức chịu tổn hại nặng nề.

Văn hóa Cấp bậc

Văn hóa Cấp bậc

Đây là nền văn hóa thiên về thứ bậc của từng người. Loại hình văn hóa của tổ chức này chú ý đến hình thức, với chuỗi mệnh lệnh thiết lập sẵn cùng các nhà lãnh đạo nắm quyền hạn cao nhất. Về bản chất, văn hóa Cấp bậc có cấu trúc doanh nghiệp truyền thống.

Ưu điểm của văn hóa Cấp bậc

Ưu điểm của văn hóa Cấp bậc

Nhờ rõ ràng về vai trò cũng như trách nhiệm của từng nhân viên nên loại hình văn hóa này mang lại hiệu quả, có tính phối hợp và tổ chức. Khác với văn hóa Sáng tạo (chấp nhận rủi ro), mô hình này đặt trọng tâm ở chính sách, kế hoạch, quy trình và sự chính xác. Văn hóa Cấp bậc hướng tới sự phát triển bền bỉ thông qua quá trình thay đổi từ từ với ưu tiên là tính ổn định và hoạt động kinh doanh vận hành trơn tru.

Đây là môi trường làm việc hoàn hảo cho những người thích định hướng rõ ràng. Cấu trúc này tạo cảm giác an toàn và đặt ra lộ trình thăng tiến cụ thể cùng vị thế cũng như tầm ảnh hưởng tăng lên theo đó. Như vậy, nhân viên sẽ cảm thấy cực kỳ có động lực.

Nhược điểm của văn hóa Cấp bậc

Nhược điểm của văn hóa Cấp bậc

Tính ổn định có thể nhanh chóng biến thành sự cứng nhắc. Có lẽ cũng không đáng ngạc nhiên khi văn hóa Cấp bậc còn có tên là văn hóa kiểm soát. Trong nền văn hóa này, gần như không có chỗ cho sự sáng tạo bộc phát. Vì thiếu đi tinh thần đổi mới vừa đề cập, công ty có thể rơi vào tình thế chậm thích ứng và năng lực cạnh tranh của họ có nguy cơ giảm sút. Kinh nghiệm thực tế không quan trọng bằng cấp bậc.

Mô hình này có thể không đáp ứng được nhu cầu về tính linh hoạt của một số người. Ví dụ: vấn đề đau ốm hoặc chăm sóc con nhỏ. Nhu cầu của công ty luôn là ưu tiên hàng đầu. Đồng thời, vì sự ghi nhận thể hiện qua quá trình thăng tiến nên mô hình văn hóa Cấp bậc có thể tạo ra mức độ cạnh tranh không lành mạnh.

Qua đó, doanh nghiệp sẽ chịu nhiều thiệt hại về chi phí hơn. Khi có nhiều tầng quản lý cấp cao, doanh nghiệp có thể tiêu tốn nhiều hơn, từ đó đặt áp lực lên ngân sách, dẫn đến chế độ đãi ngộ dành cho các nhân viên khác không còn hào phóng như trước.

Làm cách nào để thay đổi văn hóa của tổ chức?

Làm cách nào để thay đổi văn hóa của tổ chức?

Trước hết, bạn cần xác định loại hình văn hóa hiện tại của tổ chức mình. Loại hình này có ưu và nhược điểm gì? Văn hóa này có bắt kịp sự thay đổi của thị trường và toàn thế giới không? Ví dụ: Khả năng nhanh chóng áp dụng phương thức làm việc từ xa đã thay đổi cách nhiều doanh nghiệp hoạt động, cũng như chuyển dịch sự tập trung của nhân viên đối với khía cạnh an toàn và sự hài lòng về công việc.

Lúc này, bạn nên tổ chức các bài tự đánh giá và khảo sát về sự hài lòng của nhân viên, cũng như thu thập ý kiến đóng góp của khách hàng cùng nhà cung cấp. Hãy xem xét các chuẩn mực, giả định và kỳ vọng bất thành văn. Quan sát cách mọi người hành xử với nhau, thói quen của họ trong công việc hàng ngày và những điểm chung của các nhân viên có hiệu suất cao trong tổ chức. Mục tiêu của bạn là hiểu cách mọi người làm việc.

Khi đã biết vị trí của mình, bạn có thể đề ra mục tiêu. Từ đó, trong số nhiều loại hình văn hóa của tổ chức, bạn có thể xác định yếu tố nào là phù hợp nhất với tầm nhìn của mình.

5 bước để thay đổi văn hóa

5 bước để thay đổi văn hóa

  1. Xác định giá trị cốt lõi

    Vì sao bạn làm công việc đang làm? Trong đó bao gồm cách bạn đối xử với nhân viên, nhà cung cấp và khách hàng. Những giá trị cốt lõi này sẽ chỉ dẫn cho doanh nghiệp bạn từng bước hành động. Khi bạn biết những giá trị này là gì, hãy truyền đạt với nhân viên và giải thích ý nghĩa của các giá trị đó với tổ chức cũng như mọi thành viên.

  2. Dẫn dắt

    Hãy đảm bảo các nhà lãnh đạo trong doanh nghiệp bạn nắm rõ vai trò của mình trong quá trình thay đổi này. Họ cần biết, cảm nhận và làm gì để quá trình chuyển đổi văn hóa này thành công? Họ đã được trang bị để truyền đạt các thông điệp then chốt và hỗ trợ đội ngũ của mình trong quá trình chuyển tiếp chưa?

  3. Tương tác với nhân viên

    Thường xuyên chia sẻ tầm nhìn và thông tin mới với đội ngũ, cũng như thu thập ý kiến đóng góp của họ. Cách mọi người làm việc hàng ngày chính là đặc điểm định hình văn hóa của doanh nghiệp bạn. Con người đóng vai trò cốt yếu trong quá trình phát triển công ty. Theo báo cáo Xu hướng Nguồn nhân lực Toàn cầu (Global Human Capital Trends) năm 2021 của Deloitte, "nhờ liên kết hành vi của các cá nhân thuộc mọi cấp bậc với mục tiêu lớn hơn, nhà lãnh đạo có thể mang lại ý nghĩa cho ngay cả những hành động bình thường nhất".

  4. Tuyển dụng những người phù hợp

    Văn hóa doanh nghiệp cần có sự đa dạng. Do đó, bạn không cần đến một lực lượng lao động có cùng lối suy nghĩ, dáng vẻ và cách hành động. Thay vào đó, hãy tìm các cá nhân có thể đóng góp theo cách riêng của họ mà vẫn có khả năng chia sẻ và bổ sung cho giá trị của tổ chức.

  5. Nhất quán và kiên nhẫn

    Hãy giám sát và phân tích tiến độ, đồng thời duy trì sự tập trung. Văn hóa doanh nghiệp bám rễ sâu trong từng khía cạnh của doanh nghiệp cũng như cách vận hành. Theo trích dẫn từ Harvard Business Review, quá trình thay đổi văn hóa phải là "phong trào, chứ không nên mang tính bắt buộc..."

Đọc tiếp

Was this article helpful?
Thanks for your feedback

Liên quan

Khám phá những thông tin mới nhất về khách hàng và đối tác trong phần Tin tức trên Workplace.

Tìm hiểu thêm

Bài viết gần đây

Tin tức về khách hàng | Thời gian đọc: 4 phút

Workplace đã ra mắt được 5 năm!

Để đánh dấu lễ kỷ niệm sinh nhật của mình, chúng tôi sẽ làm sáng tỏ về tương lai của công việc và 5 phương pháp góp phần định hình tương lai này.

Văn hóa | Thời gian đọc: 8 phút

Các giá trị của tổ chức là gì và vì sao lại quan trọng?

Giá trị của tổ chức có thể định hướng cho nhân viên và là lý do để khách hàng tin tưởng. Tìm hiểu cách phát triển và truyền đạt các giá trị của tổ chức.

Văn hóa | Thời gian đọc: 8 phút

Tại sao Đa dạng và Hòa nhập đóng vai trò quan trọng?

Sự Đa dạng và Hòa nhập là gì và tại sao lại đóng vai trò quan trọng tại nơi làm việc? Chúng tôi khám phá các công ty lớn xử lý những vấn đề quan trọng này như thế nào và làm cách nào bạn cũng làm được như họ.